Çaya, kahveye rötarlı zam!

Muhittin AKBEL / EGEDESONSÖZ – İzmir’de çaya, kahveye rötarlı zam geliyor. 2024 Ocak ayında yapılan güncelleme ile bir bardak çay birinci sınıf kahvelerde 15, Türk kahvesi 30 lira olmuştu. Az sayıda esnaf yeni tarifeyi uygulamaya başlarken, çoğu esnaf, müşterinin kaçacağı, kayıp olacağı kaygısıyla eskisi gibi çayı 10, kahveyi 25 liradan satmaya devam etti. Ancak artan maliyetler nedeniyle, hala eski tarifeden satış yapan kahveci esnafı, 6 ay aradan sonra son zamlı tarifede olduğu gibi çayı 15, kahveyi de 30 liradan satmaya başlayacak. Zamlı satışların, 1 Temmuz’dan itibaren başlayacağı öğrenildi.

KIRDI: BİR ÇALIŞANIN YEVMİYESİ EN AZ 750 LİRA
İzmir Kahveciler Esnaf Odası Başkanı İsmail Hakkı Kırdı, esnafın yeni bir zam talebi olmadığını, 6 ay önceki zamlı tarifeye geçmeye başladığını duyurdu. Pek çok esnafın çay fiyatını değiştirmediğini, müşterinin kaçmasından çekindiğini belirten Başkan Kırdı, “Kahveci esnafı eğer son tarifemize uyup satış yapmazsa, ayakta duramaz. Bir çalışanın yevmiyesi olmuş 750 lira… 10 liradan 75 çay sattığı takdirde, çayın maliyetini bir kenara bırakın, ancak çalışanın yevmiyesini kurtarabiliyorsunuz. Zaten bir bardak çayın maliyeti 10 lira. Diğer giderleri de hesaba kattığınızda o bir bardak çayın fiyatının zaten 15 lira olması gerekiyordu. Artık dayanacak gücü kalmayan esnaf, yeni tarifeye geçmek zorunda kaldı” açıklamasında bulundu.

ZAMLI TARİFEYİ UYGULAMAYAN BATAR
Bir kilo çekilmiş kahvenin 400 ila 600 lira arasında olduğunu, 5 kiloluk çayın yılbaşından bu yana 375 liradan 650 liraya yükseldiğini, şekerin, elektrik ve su giderinin, kiraların maliyeti katlanmasına yol açtığını anlatan Başkan Kırdı, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Büyük firmaların kafelerine gidin, orada bir fincan Türk kahvesini 60 liraya, 80 liraya içersiniz. Hatta 90 liraya satanlar var. Biz kahveci esnafı küçük paralarla çarkı çeviriyoruz. Bir oto tamircisi yaptığı işin sonucunda sizden 5 bin lira alır. Bir lokantacıya 1000 lira, 2 bin lira hesap ödersiniz ama kahveci 15 liralık çay parasıyla yaşamaya çalışıyor. Yüksek miktarda kira ödüyoruz. Elektrik ve su giderimiz, her geçen ay artıyor. Basit vergi usulüyle çalışan kahvehanelerimiz vardı, yeni vergi paketi kapsamında onlarla ilgili bir sıkıntı doğacak gibi. Ocak ayında hazırladığımız tarifede birinci sınıf kahvede çay 15 lira, ikinci sınıfta 12,5 lira, üçüncü sınıf (çay ocağı) mekanlarda 10 lira olarak belirlenmişti. Bugün bu tarifeyi uygulamayan kahveci kesinlikle büyük zarar eder, hatta batar.”

LAVAŞÇI: MÜŞTERİ KAÇARSA, BEN DE BAŞKA İŞ YAPARIM
31 yıldır kahvehane işleten Sami Lavaşçı,  yılbaşından bu yana zamlı tarifeyi uygulamamak için büyük bir direnç gösterdiklerini, ancak dayanma güçlerinin kalmadığını söyledi. Yılbaşından bu yana bazı giderlerin yüzde 100, bazılarının yüzde 125 artış gösterdiğini, buna rağmen çay ve kahve fiyatının değişmediğini belirten Lavaşçı, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Ağır maliyetlerin altında ezilen kahveci esnafı birer birer kapanıyor. Bizim mekanın olduğu mahallede üç kahve kaldık. Çayı 10 liradan satıyorduk, 1 Temmuz’dan itibaren 15 liradan satacağız. Bir fincan kahvemiz 25 liraydı, 30 lira yapıyoruz. Aynı kahveyi bir kafede içerseniz, 80 lira ödersiniz. Bugüne kadar müşteriye yük olmasın diye Ocak ayındaki yeni tarifeyi uygulamadık ama buraya kadar. Mekanın yaşaması için 6 ay öncesinin zamlı tarifesini uygulamak zorundayız. Zamlı tarifeyi uygulamaya başladığımızda müşteri kaçar mı? Bunu düşünmek bile istemiyorum. Kaçarsa, kaçsın. O zaman ben de kaçarım, kahveciliği bırakırım, başka iş yaparım. Çünkü bu şartlarda ayakta kalma şansımız yok.”